Στις 24 Μαρτίου 2013, παραμονή της εθνικής επετείου της έναρξης της Ελληνικής Επανάστασης, συμπληρώνονται εκατό χρόνια από τον θάνατο του δασκάλου Αναστασίου Πηχιών, η μορφή του οποίου ταυτίστηκε με τις προσπάθειες για την απελευθέρωση της Μακεδονίας, η οποία παρέμεινε σκλαβωμένη μετά τη σύσταση του Νέου Ελληνικού κράτους.
Ο Αναστάσιος Ηλία Πηχιών, γεννήθηκε το 1836 στην Αχρίδα, όπου είχαν μετεγκατασταθεί οι γονείς του (από τη Σίπισχα της Μοσχόπολης). Πήρε τη βασική μόρφωση στην Αχρίδα και το Μοναστήρι, όπου ο δάσκαλός του Μαργαρίτης Δήμιτσας -στο (ιδιωτικό) σχολείο του οποίου μαθήτευσε αλλά και δίδαξε για ένα διάστημα- τον προέτρεψε να ολοκληρώσει τις γυμνασιακές του σπουδές και να φοιτήσει στη Φιλοσοφική Σχολή του Παν/μίου Αθηνών (1859). Εκεί, αρχικά εργάστηκε ως αντιγραφέας εγγράφων, ενώ στο δεύτερο έτος, του χορηγήθηκε υποτροφία από το Βελλίειο1 ίδρυμα. Η χορήγηση, ωστόσο, αυτής της υποτροφίας ανεστάλη, λόγω της αντίστοιχης αναστολής λειτουργίας για έναν χρόνο του Παν/μίου, για λόγους που σχετίζονται με την αστάθεια που επικράτησε από τις αντιδράσεις κατά του Όθωνα, με συνέπεια να μην ολοκληρώσει τις σπουδές του. Για ένα διάστημα είχε φυλακιστεί για την αντικαθεστωτική φοιτητική του δράση.
Το 1863 εργάστηκε ως ελληνοδιδάσκαλος στην Κλεισούρα και μετά από δύο χρόνια στην Καστοριά, όπου (το 1867) νυμφεύθηκε την καστοριανή Αικατερίνη Παπάζογλου και απέκτησε οκτώ παιδιά.
Το ίδιο έτος, ιδρύει (αρχικά μαζί με τους Νικόλαο Φιλιππίδη [γυμνασιάρχη Μοναστηρίου], τον [Ηπειρώτη] Θωμά Πασχίδη, τον Ιωάννη Αργυρόπουλο [ιατρό από το Βογατσικό] και τον Ι. Σιώμο [ιατρό από την Κορησό], καθώς και τους Νικόλαο Τουτουντζή, Βασίλειο και Νικόλαο Ωρολογόπουλο και Απόστολο Σαχίνη, τη μυστική Εθνική Επιτροπή, μετέπειτα Νέα Φιλική Εταιρεία, με σκοπό την απελευθέρωση της Μακεδονίας.
Ιδιαίτερη δράση ανέπτυξε επίσης ως ειδικός γραμματέας του Φιλεκπαιδευτικού Συλλόγου Καστοριάς (που ιδρύθηκε το 1872 με σκοπό την ίδρυση και χρηματοδότηση ελληνικών σχολείων και οικοτροφείων), και ως εκπρόσωπος του Συλλόγου προς Διάδοσιν των Ελληνικών Γραμμάτων, καθώς και του Φιλολογικού Συλλόγου Κων/πόλεως.
Η υπογραφή της Συνθήκης του Αγίου Στεφάνου (1878), που προέβλεπε τη δημιουργία της μεγάλης Βουλγαρίας, τον βρήκε να υπηρετεί (από το 1876) ως διευθυντής του ημιγυμνασίου Κοζάνης. Από εκεί συντονίζει τις αντιδράσεις των Ελλήνων της Μακεδονίας και, παράλληλα, συμμετέχει στην κήρυξη της επανάστασης στη Δυτική Μακεδονία, στο όρος Μπούρινο (Νότια της Κοζάνης και της Σιάτιστας), που οδήγησε στο σχηματισμό (στις 18 Φεβρουαρίου 1878) της προσωρινής κυβέρνησης της επαρχίας Ελίμειας (με πρόεδρο τον Κοζανίτη πρόκριτο Ιωάννη Γκοβεντάρο, γραμματέα τον Α. Πηχιών και Στρατιωτικό διοικητή τον οπλαρχηγό Ιωσήφ Λιάτη). Μέσα σε λίγους μήνες η εξέγερση γενικεύθηκε με τη μορφή ανταρτοπολέμου, αλλά τελικά κατεστάλη και δόθηκε αμνηστία.
Ο Α. Πηχιών επανέρχεται στη διδασκαλική του θέση στην Καστοριά μέχρι το 1882, οπότε και παραιτείται, για να επιδοθεί απερίσπαστος στο πατριωτικό του έργο, ασκώντας το επάγγελμα του βιβλιοπώλη2.
Ανέπτυξε ιδιαίτερη δράση σε στενή επαφή με το προξενείο Μοναστηρίου, προκειμένου να διασφαλίσει την προμήθεια όπλων και πυρομαχικών στις αντάρτικες ομάδες της Δ. Μακεδονίας.
H δράση του αυτή σύντομα έγινε αντιληπτή από τους Τούρκους, καθώς είχε έρθει κατά καιρούς σε αντίθεση με φορείς της ρουμανικής προπαγάνδας (όπως τον Α. Μαργαρίτη) αλλά και τον προϊστάμενο της Καθολικής Σχολής των Λαζαριστών του Μοναστηρίου, Φαβεριάλ).
Μετά από έρευνα των τουρκικών αρχών στο σπίτι του, βρέθηκαν επιβαρυντικά στοιχεία και συλλαμβάνεται το 1887 (μαζί με τους του γιατρούς Ι. Σιώμο και Αργ. Βούζα και πολλούς άλλους συνεργάτες του) και, μετά από τριετή φυλάκιση στο Μοναστήρι, καταδικάζεται σε πενταετή εγκλεισμό σε φρούριο στην Πτολεμαΐδα της Συρίας3 και ισόβια εξορία στην Υεμένη4, ως ο βασικός ενεχόμενος στη δημιουργία επαναστατικής οργάνωσης με την καθοδήγηση των προξενείων Θεσ/νίκης και Μοναστηρίου. Μέσα σε λίγους μήνες, όμως, κατόρθωσε να δραπετεύσει και κατέφυγε στην Αθήνα, όπου μετά την παρέλευση διετίας, κατάφερε να εργαστεί ως παιδονόμος στη Ριζάρειο Εκκλησιαστική Σχολή5, από την οποία και συνταξιοδοτήθηκε, μετά από δεκαέξι χρόνια(1908). Το ίδιο έτος η αμνηστία που δόθηκε από το κίνημα των Νεότουρκων, επέτρεψε στον Πηχιών, να επιστρέψει στην Καστοριά.
Λίγους μήνες πριν από το θάνατό του (σε ηλικία εβδομήντα επτά ετών), ευτύχησε να δει την πόλη του απελευθερωμένη, με πρώτο Έλληνα αξιωματικό τον πρωτότοκο γιο του Ανθυπίλαρχο Φιλόλαο (1873-1948)6, (γνωστό στη διάρκεια του Μακεδονικού Αγώνα ως καπετάν Φιλώτα στην περιοχή Καστοριάς και αργότερα ως καπετάν Λαύρα στην περιοχή Μορίχοβου Μοναστηρίου), να διακηρύττει την ελευθερία της.
« .. Ο ελληνικός λαός της Καστορίας μνήμων της εθνικής του δράσεως ετίμησε αυτόν νεκρόν με πάνδημον κηδείαν και ο εθνικός στρατός, που ευρίσκετο τότε εις την πόλιν μας, συνώδευσε αυτόν μέχρι του τάφου, την δε σορόν του εσκέπαζεν η δοξασμένη από τας υπερόχους και λαμπράς νίκας κυανόλευκος σημαία. Την ταφήν του επεσφράγισεν η ομόψυχος και ομόφωνος ευχή των συμπατριωτών του “Αιωνία η μνήμη”.7
Παραπομπές
1 Το κληροδότημα του μεγαλέμπορου Κων /νου Βέλλιου από τη Βλάστη , (στον οποίο ο αυτoκράτορας της Αυστρίας Φραγκίσκος ο Α΄ είχε απονείμει τον τίτλο του Βαρώνου), χορηγούσε υποτροφίες σε σπουδαστές από τη Μακεδονία.
2 Χ. Ν. Αντωνίου «Ονοματοθεσία οδών και πλατειών πόλεως Καστοριάς», Θεσ/νίκη 2005, σελ 131
3 Α. Κ.Πηχιών «Βιογραφικό του Αναστασίου Η. Πηχιών» 5-12-2011, http://el.wikipedia.org/
4 Κ. Α.Πηχιών «Η προσφορά της πόλεως Καστορίας εις τον ένοπλον Μακεδονικόν Αγώνα», Καστοριά 1959, σελ 7
5 Ιδρύθηκε το 1841 από τους Αδελφούς Μάνθο και Γεώργιο Ριζάρη και αποτελεί σήμερα ένα από τα μεγαλύτερα ενεργά Εθνικά Κληροδοτήματα της χώρας μας.
6 Α. Κ.Πηχιών «Απομνημονεύματα ΚΑΠΕΤΑΝ ΦΙΛΩΤΑ, βιογραφικό σημείωμα»
7 Κ. Βακαλόπουλος «Ο Βόρειος Ελληνισμός κατά την πρώιμη φάση του μακεδονικού αγώνα (1878-1894)», Θεσ/νίκη 1983, σελ 82.
Εικόνες: http://www.vlahoi.net, http://users.auth.gr, http://www.athenscityculture.gr,
http://maccunion.wordpress.com
Μάνου Πέτρος
φιλόλογος
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου
Τάδε έφη