Κυριακή 31 Μαρτίου 2013

Άγνωστος ναός στην καρδιά της Αρχαίας Πέλλας

Η αρχαία αγορά της μακεδονικής πρωτεύουσας δεν έχει αποκαλύψει ακόμη όλα τα μυστικά της.

Η θέση του είναι κεντρική. Ολο το οικοδομικό τετράγωνο γύρω του, ελεύθερο. Και ο ίδιος ο ναός, από τους μεγαλύτερους στον μακεδονικό χώρο. Αγνωστη είναι μόνον η θεότητα στην οποία ήταν αφιερωμένος αλλά οι ανασκαφές μόλις άρχισαν, το περασμένο καλοκαίρι για την ακρίβεια, όταν εντοπίστηκαν τα κατάλοιπα αυτού του άγνωστου ως σήμερα αρχαίου ναού, που δεσπόζει στην αρχαία Αγορά της Πέλλας. «Είναι βέβαιο ότι η λατρευόμενη σε αυτόν θεότητα ήταν σημαντική για την πόλη της Πέλλας και για ολόκληρο το Μακεδονικό Βασίλειο», λέει ο καθηγητής Κλασικής Αρχαιολογίας στο Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο κ. Ιωάννης Ακαμάτης, ο οποίος αποκάλυψε το «νέο» μνημείο. Ολα τα στοιχεία αυτό δείχνουν άλλωστε, παρά το γεγονός ότι τα σωζόμενα υπολείμματα είναι πραγματικά πενιχρά. Γιατί η βιαιότητα της φύσης αλλά και των ανθρώπων το άφησαν στο επίπεδο της υποθεμελίωσης. Και έτσι όμως η αρχαιολογική έρευνα μπορεί να εντοπίσει στοιχεία και να αντλήσει χρήσιμες πληροφορίες. Η ανασκαφή άλλωστε, που πρόκειται να επαναληφθεί σε λίγους μήνες στοχεύει, όπως επισημαίνει ο κ. Ακαμάτης, να δώσει απάντηση στα δύο βασικά ερωτήματα: Την αρχιτεκτονική μορφή του ναού και τη θεότητα που λατρευόταν σ΄ αυτόν.
Με διαστάσεις 16,20 Χ 7,90 μέτρα αυτό το ορθογώνιο κτίριο διαιρείται με εγκάρσιο τοίχο σε δύο χώρους εκ των οποίων ο ένας, που θεωρείται ότι είναι ο πρόναος, πολύ μικρός. Γύρω από το οικοδόμημα βρέθηκαν τμήματα από σπονδύλους κιόνων δωρικού ρυθμού, επίσης τμήματα κιονόκρανων ενώ πιο αποσπασματικά είναι τα επίκρανα παραστάδων. Τα τελευταία μάλιστα καθώς εντοπίστηκαν στη βόρεια πλευρά του ναού δείχνουν πιθανότατα το σημείο εισόδου σ΄ αυτόν, που θα πρέπει να διαμορφωνόταν με δύο κίονες ανάμεσα σε παραστάδες.
Η ποιότητα
«Οπως όλα τα μνημεία της Μακεδονίας, έτσι και αυτό είναι κατασκευασμένο από τοπικό ασβεστόλιθο, ο οποίος θωρακιζόταν με ισχυρότατο επίχρισμα καθώς οι Μακεδόνες είχαν αναγάγει την ασβεστοκονία σε επιστήμη», λέει ο κ. Ακαμάτης. Η υψηλή ποιότητα κατασκευής άλλωστε αποδεικνύεται από την επιμέλεια με την οποία είναι τοποθετημένοι ακόμη και οι λίθοι της θεμελίωσης, η επιφάνεια των οποίων, παρ΄ ότι δεν ήταν εμφανής, παρουσιάζει εξαιρετική επεξεργασία. Κονιάματα με χρώματα άσπρο, κόκκινο, μαύρο και πιθανόν ώχρα που βρέθηκαν εξάλλου εντός της περιμέτρου του ναού το επιβεβαιώνουν.
Από τον ναό διασώζεται και μεγάλο μέρος των κεραμίδων της οροφής του, που έπεσαν όταν κατέρρευσε η στέγη. Από αυτές τις λακωνικού τύπου κεραμίδες, που αποτελούν ένα εμφανές στρώμα καταστροφής πρόκειται έτσι, να αρχίσει η επόμενη ανασκαφή. Αγνωστο τι κρύβεται από κάτω, τι μπορεί να καταπλάκωσε η οροφή, άλλωστε ήδη έχουν έρθει στο φως ειδώλια, χρυσά κοσμήματα κ.ά.
Η λατρεία
Το κτίριο βρίσκεται μπροστά από τα Δημόσια Αρχεία της Αγοράς σε οικοδομικό τετράγωνο διαστάσεων 46Χ 25 μέτρων, όπως όλα του συγκροτήματος, μόνο που το συγκεκριμένο είναι άδειο κατά το υπόλοιπο μέρος του, προφανώς για την εξυπηρέτηση των αναγκών της λατρείας, όπως εξηγεί ο ανασκαφέας. Ναούς αφιερωμένους στην Αφροδίτη και στη Μητέρα των θεών που ταυτίζεται με την Κυβέλη, στη Δήμητρα και Κόρη με το Θεσμοφόρειον αλλά και στον Δάρρωνα τον θεράποντα ιατρό των Μακεδόνων με το Ασκληπιείο του έχει εντοπίσει ως σήμερα η αρχαιολογική έρευνα στην περιοχή. Οπως υπενθυμίζει όμως ο κ. Ακαμάτης, σύμφωνα με τις γραπτές πηγές οι Μακεδόνες λάτρευαν και την Αθηνά, τον Δία Μειλίχιο και εξόχως τον Διόνυσο! Χωρίς να ξεχνούμε και τους πατρώους θεούς, όπως ο Ηρακλής και η Ηρα. Μένει να αποδειχθεί σε ποιον ήταν αφιερωμένος ο ναός.
Μία μικρή μόλις έκταση καταλαμβάνει πάντως αυτό το οικοδομικό τετράγωνο μέσα στο τεράστιο συγκρότημα της Αγοράς, έκτασης 72.000 τ. μ., εξ ου και θεωρείται το μεγαλύτερο του αρχαίου κόσμου. Η καταστροφή του, όπως και όλης της Πέλλας ήρθε από έναν ισχυρότατο σεισμό, που κυριολεκτικά ισοπέδωσε την πόλη στις αρχές του 1ου π. Χ. αιώνα. Για να ακολουθήσει στη συνέχεια και η διαρπαγή του υλικού για νέες χρήσεις. Από το 1980 όμως, που ο κ. Ακαμάτης, υπεύθυνος της πανεπιστημιακής ανασκαφής στην Αγορά της Πέλλας και του έργου ανάδειξης του συγκροτήματος, εργάζεται σ΄ αυτό τον χώρο έχουν έρθει στο φως σημαντικότατα ευρήματα και στοιχεία για τη δημόσια και ιδιωτική ζωή των ανθρώπων εκείνης της εποχής, το εμπόριο τις συναλλαγές τους, τη λατρεία, τη διοίκηση, τις ενασχολήσεις τους. Γιατί δεν πρόκειται μόνον για μνημεία αλλά για μάρτυρες της ζωής μέσα στον χρόνο.
Ιχθυοπωλεία, κρεοπωλεία και θησαυροί νομισμάτων
Στα τέλη του 4ου π. Χ. αιώνα, δηλαδή στα χρόνια του Κάσσανδρου, άρχισε να κτίζεται το συγκρότημα της Αγοράς της Πέλλας για να ολοκληρωθεί όμως πολύ αργότερα, περί το 200 π. Χ. περίπου επί Φιλίππου Ε΄. Αναπαράγοντας τη μορφή μιας οικίας της Ελληνιστικής εποχής με την αυλή της στη μέση, αλλά σε τεράστια μεγέθη, η Αγορά είχε μια κεντρική πλατεία με διαστάσεις 203 Χ 183 μέτρα, γύρω από την οποία υπήρχαν στοές και πίσω τους σειρές από στεγασμένους χώρους, όπου ήταν εγκατεστημένα τα αρχεία, η έδρα των αρχόντων της πόλης, άλλες δημόσιες υπηρεσίες, εργαστήρια και καταστήματα.
Μαρμάρινα και χάλκινα αγάλματα που έχουν βρεθεί αποσπασματικά μπροστά στη βόρεια Στοά της Αγοράς δείχνουν ότι ήταν το πιο σημαντικό τμήμα της. Πήλινα σφραγίσματα εξάλλου με επιγραφές όπως «Πέλλης Πολιταρχών» και «Πέλλης εμπορίου» δείχνουν ότι εκεί βρισκόταν ένα από τα δημόσια αρχεία. Σε άλλους χώρους ήρθαν στο φως εργαστήρια ειδωλίων, αγγείων και άλλων αντικειμένων, πήλινων και μεταλλικών, καταστήματα πώλησης κρασιού, λαδιού, σίτου ή και αρωμάτων, ιχθυοπωλεία και κρεοπωλεία. Πλήθος εξάλλου είναι τα νομίσματα, μεταξύ των οποίων χρυσά και αργυρά, που βρέθηκαν είτε μόνα είτε σε θησαυρούς φυλαγμένους από τους κατόχους τους.

Παρασκευή 29 Μαρτίου 2013

8 χρόνια από τον θάνατο του Μίλτου Σαχτούρη


Σαν σήμερα στις 29 Μαρτίου του 2005 έφυγε από τη ζωή ο μεγάλος ποιητής Μίλτος Σαχτούρης. Παρότι έντονα επηρεασμένος από τον υπερρεαλισμό, απέκτησε μια καθαρά προσωπική φωνή, σε ένα κράμα οδύνης, παραλόγου και συμβολισμού.

Ο Σαχτούρης εντάσσεται στην οµάδα των ποιητών που κινούνται στο ρεύµα του πρώτου υπερρεαλισµού που γεννήθηκε στη Γαλλία και καρποφόρησε πριν από τον πόλεµο, µε εισηγητές στην Ελλάδα τον Ανδρέα Εµπειρίκο και το Νίκο Εγγονόπουλο.



«Το έχω τονίσει επανειλημμένα, ο υπερρεαλισμός έδρασε πάνω μου σαν καταλύτης. Με λευτέρωσε στην ποίηση και στη ζωή, αλλά δεν μπορώ να πω ότι η ποίησή μου είναι υπερρεαλιστική. Η ποίησή μου είναι ιδιότυπα δραματική και λυρική» , δήλωνε ο ίδιος. (περιοδικό Τέταρτο, Μάρτιος 1987).
Από τους σημαντικότερους ποιητές της πρώτης μεταπολεμικής γενιάς, έχει χαρακτηριστεί ως ποιητής του παραλόγου και του συμβολισμού. Ο διαρκής στοχασμός του πάνω στην έννοια της οδύνης, ως βαθύτερη ουσία και μοίρα της ανθρώπινης ύπαρξης, οδήγησε σε μια λιτή και ξεκάθαρη χαρτογράφηση του εσωτερικού πόνου του σύγχρονου ανθρώπου.

Αυτή η «εμμονή» στην οδύνη δεν μπορεί να ιδωθεί εκτός του ιστορικού πλαισίου στο οποίο έζησε, επηρεάστηκε και έγραψε ο ποιητής. Η αιµατηρή περίοδος του παγκοσµίου πολέµου και του εµφυλίου που ακολουθεί, καθώς και η εκτρωµατική κοινωνική και πολιτική ζωή, εκφράζονται στην ποίησή του µέσα από εικόνες που συνθέτουν ένα παράλογο σκηνικό, αγνοώντας κάθε συµβατική τάξη του κόσµου.

Στη ποίησή του αποτυπώνεται ένας κόσµος παράφρονας, παράλογος και εφιαλτικός, όπου οι ηθικές και πνευµατικές αξίες έχουν τορπιλιστεί και κυριαρχεί το χάος. Ωστόσο, όπως ο ίδιος είχε πει:
«Τα ποιήματά μου δεν είναι απαισιόδοξα. Απεναντίας, είναι σαν τα ξόρκια. Ξορκίζουν το κακό. Μοιάζουν με μάσκες αφρικάνικες. Με μάσκες ζώων και προγόνων, για να ξορκιστεί ο θάνατος. Όπως συμβαίνει απαράλλαχτα και με τις μάσκες των ιθαγενών». Γεννημένος το 1919, ο Μίλτος Σαχτούρης απεβίωσε στις 29 Μαρτίου 2005 στην Αθήνα και ετάφη στο Α΄ Νεκροταφείο Αθηνών δημοσία δαπάνη.

Πηγή: http://tvxs

Δευτέρα 25 Μαρτίου 2013

Ο κόσμος μας έλεγε τρελούς.

Ο κόσμος μας έλεγε τρελούς. Ημείς αν δεν είμεθα τρελοί δεν εκάναμεν την επανάστασιν, διατί ηθέλαμεν συλλογισθεί πρώτον δια πολεμοφόδια, καβαλαρία μας, πυροβολικό μας, πυριτοθήκες μας, τα μαγαζιά μας, ηθέλαμεν λογιαριάσει την δύναμιν την ειδική μας, την τούρκικη δύναμη. Τώρα οπού ενισήσαμεν, οπού ετελειώσαμεν με καλά τον πόλεμό μας, μακαριζόμεθα, επαινόμεθα. Αν δεν ευτυχούσαμεν ηθέλαμεν τρώγει κατάρες, αναθέματα. Ομοιάζομεν σαν να είναι εις ένα λιμένα πενήντα εξήντα καράβια φορτωμένα  ένα από αυτά ξεκόβει, κάνει πανιά, πηγαίνει εις την δουλειά του με μια μεγάλη φορτούνα, με μεγάλο άνεμο, πηγαίνει, πουλεί, κερδίζει, γυρίζει οπίσω σώον. Τότε ακούς όλα τα επίλοιπα καράβια και λέγουν: «Ιδού άνθρωπος, ιδού παλικάρια, ιδιού φρόνιμος και όχι σαν εμεις οπού καθόμεθα έτσι δειλοί, χαϊμένοι» και κατηγορούνται οι καπετανάιοι ως άναξιοι. Αν δεν ευδοκιμούσε το καράβι ήθελε ειπούν: «Μα τι τρελός να σηκωθεί με τέτοια φορτούνα, με τέτοιο άνεμο! Να χαθεί ο παλιάνθρωπος, επήρε τον κόσμο εις το λαιμό του».

(Θεόδωρος Κολοκοτρώνης- Απομνημονεύματα)


Κυριακή 24 Μαρτίου 2013

Αναστάσιος Η. Πηχιών (1836-1913) - Εκατό χρόνια από τον θάνατό του

Στις 24 Μαρτίου 2013, παραμονή της εθνικής επετείου της έναρξης της Ελληνικής Επανάστασης, συμπληρώνονται εκατό χρόνια από τον θάνατο του δασκάλου Αναστασίου Πηχιών, η μορφή του οποίου ταυτίστηκε με τις προσπάθειες για την απελευθέρωση της Μακεδονίας, η οποία παρέμεινε σκλαβωμένη μετά τη σύσταση του Νέου Ελληνικού κράτους.
Ο Αναστάσιος Ηλία Πηχιών, γεννήθηκε το 1836 στην Αχρίδα, όπου είχαν μετεγκατασταθεί οι γονείς του (από τη Σίπισχα της Μοσχόπολης).  Πήρε τη  βασική μόρφωση στην Αχρίδα και το Μοναστήρι, όπου ο δάσκαλός του Μαργαρίτης Δήμιτσας -στο (ιδιωτικό) σχολείο του οποίου μαθήτευσε αλλά και δίδαξε για ένα διάστημα- τον προέτρεψε να ολοκληρώσει τις γυμνασιακές του σπουδές και να φοιτήσει στη Φιλοσοφική Σχολή του Παν/μίου Αθηνών (1859). Εκεί, αρχικά εργάστηκε ως αντιγραφέας εγγράφων, ενώ στο δεύτερο έτος, του χορηγήθηκε υποτροφία από το Βελλίειο1 ίδρυμα. Η χορήγηση, ωστόσο, αυτής της υποτροφίας ανεστάλη, λόγω της αντίστοιχης αναστολής λειτουργίας για έναν χρόνο του Παν/μίου, για λόγους που σχετίζονται με την αστάθεια που επικράτησε από τις αντιδράσεις κατά του Όθωνα, με συνέπεια να μην ολοκληρώσει τις σπουδές του. Για ένα διάστημα είχε φυλακιστεί για την αντικαθεστωτική φοιτητική του δράση. 
    Το 1863 εργάστηκε ως ελληνοδιδάσκαλος στην Κλεισούρα και μετά από δύο χρόνια  στην Καστοριά, όπου (το 1867) νυμφεύθηκε την καστοριανή Αικατερίνη Παπάζογλου και απέκτησε οκτώ παιδιά. 
  Το ίδιο έτος, ιδρύει (αρχικά μαζί με τους Νικόλαο Φιλιππίδη [γυμνασιάρχη    Μοναστηρίου], τον [Ηπειρώτη] Θωμά Πασχίδη, τον Ιωάννη Αργυρόπουλο [ιατρό από το Βογατσικό] και τον Ι. Σιώμο [ιατρό από την Κορησό], καθώς και τους Νικόλαο Τουτουντζή, Βασίλειο και Νικόλαο Ωρολογόπουλο και Απόστολο Σαχίνη, τη μυστική Εθνική Επιτροπή, μετέπειτα Νέα Φιλική Εταιρεία, με σκοπό την απελευθέρωση της Μακεδονίας.
   Ιδιαίτερη δράση ανέπτυξε επίσης ως ειδικός γραμματέας του Φιλεκπαιδευτικού Συλλόγου Καστοριάς (που ιδρύθηκε το 1872 με σκοπό την ίδρυση και χρηματοδότηση ελληνικών σχολείων και οικοτροφείων), και ως εκπρόσωπος του Συλλόγου προς Διάδοσιν των Ελληνικών Γραμμάτων, καθώς και του Φιλολογικού Συλλόγου Κων/πόλεως.
     Η υπογραφή της Συνθήκης του Αγίου Στεφάνου (1878), που προέβλεπε τη δημιουργία της μεγάλης Βουλγαρίας, τον βρήκε να υπηρετεί (από το 1876) ως διευθυντής του ημιγυμνασίου Κοζάνης. Από εκεί συντονίζει τις αντιδράσεις των Ελλήνων της Μακεδονίας και, παράλληλα, συμμετέχει στην κήρυξη της επανάστασης στη Δυτική Μακεδονία, στο όρος Μπούρινο (Νότια της Κοζάνης και της Σιάτιστας),  που οδήγησε στο σχηματισμό (στις 18 Φεβρουαρίου 1878)  της προσωρινής κυβέρνησης της επαρχίας Ελίμειας  (με πρόεδρο τον  Κοζανίτη πρόκριτο Ιωάννη Γκοβεντάρο, γραμματέα τον Α. Πηχιών και Στρατιωτικό διοικητή τον οπλαρχηγό Ιωσήφ Λιάτη). Μέσα σε λίγους μήνες η εξέγερση γενικεύθηκε με τη μορφή ανταρτοπολέμου, αλλά τελικά κατεστάλη και δόθηκε αμνηστία.
     Ο Α. Πηχιών επανέρχεται στη διδασκαλική του θέση στην Καστοριά μέχρι το 1882, οπότε και παραιτείται, για να επιδοθεί απερίσπαστος στο πατριωτικό του έργο, ασκώντας το επάγγελμα του βιβλιοπώλη2.
      Ανέπτυξε ιδιαίτερη δράση σε στενή επαφή με το προξενείο Μοναστηρίου, προκειμένου να διασφαλίσει την προμήθεια όπλων και πυρομαχικών στις αντάρτικες ομάδες της Δ. Μακεδονίας.
     H δράση του αυτή σύντομα έγινε αντιληπτή από τους Τούρκους, καθώς είχε έρθει κατά καιρούς σε αντίθεση με φορείς της ρουμανικής προπαγάνδας (όπως τον Α. Μαργαρίτη) αλλά και τον προϊστάμενο της Καθολικής Σχολής των Λαζαριστών του Μοναστηρίου, Φαβεριάλ).
     Μετά από έρευνα των τουρκικών αρχών στο σπίτι του, βρέθηκαν επιβαρυντικά στοιχεία και συλλαμβάνεται το 1887 (μαζί με τους του γιατρούς Ι. Σιώμο και Αργ. Βούζα και πολλούς άλλους συνεργάτες του) και, μετά από τριετή φυλάκιση στο Μοναστήρι, καταδικάζεται σε πενταετή εγκλεισμό σε φρούριο στην Πτολεμαΐδα της Συρίας3 και ισόβια εξορία στην Υεμένη4, ως ο βασικός ενεχόμενος στη δημιουργία επαναστατικής οργάνωσης με την καθοδήγηση των προξενείων Θεσ/νίκης και Μοναστηρίου. Μέσα σε λίγους μήνες, όμως, κατόρθωσε να δραπετεύσει και κατέφυγε στην Αθήνα, όπου μετά την παρέλευση διετίας, κατάφερε να εργαστεί ως παιδονόμος στη Ριζάρειο Εκκλησιαστική Σχολή5, από την οποία και συνταξιοδοτήθηκε, μετά από δεκαέξι χρόνια(1908). Το ίδιο έτος η αμνηστία που δόθηκε από το κίνημα των Νεότουρκων, επέτρεψε στον  Πηχιών, να επιστρέψει στην Καστοριά.
    Λίγους μήνες πριν από το θάνατό του (σε ηλικία εβδομήντα επτά ετών), ευτύχησε να δει την πόλη του απελευθερωμένη, με πρώτο Έλληνα αξιωματικό τον πρωτότοκο γιο του Ανθυπίλαρχο Φιλόλαο (1873-1948)6, (γνωστό στη διάρκεια του Μακεδονικού Αγώνα ως καπετάν Φιλώτα στην περιοχή Καστοριάς και αργότερα ως καπετάν Λαύρα στην περιοχή Μορίχοβου Μοναστηρίου), να διακηρύττει την ελευθερία της.
      « .. Ο ελληνικός λαός της Καστορίας μνήμων της εθνικής του δράσεως ετίμησε αυτόν νεκρόν με πάνδημον κηδείαν και ο εθνικός στρατός, που ευρίσκετο τότε εις την πόλιν μας, συνώδευσε αυτόν μέχρι του τάφου, την δε σορόν του εσκέπαζεν η δοξασμένη από τας υπερόχους και λαμπράς νίκας κυανόλευκος σημαία. Την ταφήν του επεσφράγισεν η ομόψυχος και ομόφωνος ευχή των συμπατριωτών του “Αιωνία η μνήμη”.7 
Παραπομπές
      1 Το  κληροδότημα του μεγαλέμπορου Κων /νου Βέλλιου    από τη Βλάστη ,  (στον οποίο   ο  αυτoκράτορας της Αυστρίας Φραγκίσκος ο Α΄ είχε απονείμει  τον τίτλο του Βαρώνου),  χορηγούσε υποτροφίες    σε  σπουδαστές από τη Μακεδονία.
     2  Χ. Ν. Αντωνίου  «Ονοματοθεσία οδών και πλατειών πόλεως Καστοριάς», Θεσ/νίκη 2005, σελ 131
     3  Α. Κ.Πηχιών «Βιογραφικό του Αναστασίου Η. Πηχιών» 5-12-2011, http://el.wikipedia.org/
     4  Κ. Α.Πηχιών «Η προσφορά της πόλεως Καστορίας εις τον ένοπλον Μακεδονικόν Αγώνα», Καστοριά 1959, σελ 7
     5 Ιδρύθηκε το 1841 από τους Αδελφούς Μάνθο και Γεώργιο Ριζάρη και αποτελεί σήμερα ένα από τα μεγαλύτερα   ενεργά Εθνικά Κληροδοτήματα της χώρας μας.
     6 Α. Κ.Πηχιών «Απομνημονεύματα ΚΑΠΕΤΑΝ ΦΙΛΩΤΑ, βιογραφικό σημείωμα»
  7 Κ. Βακαλόπουλος  «Ο Βόρειος Ελληνισμός κατά την πρώιμη φάση του μακεδονικού αγώνα (1878-1894)», Θεσ/νίκη 1983, σελ 82.
          
Εικόνες: http://www.vlahoi.net, http://users.auth.gr, http://www.athenscityculture.gr,   
             http://maccunion.wordpress.com
 Μάνου Πέτρος
φιλόλογος
                        

Παρασκευή 22 Μαρτίου 2013

Ευκαιρία για αγορές...


Πρόσκληση του Δήμου Καστοριάς



Πρόσκληση του Μουσείου Μακεδονικού Αγώνα


ΠΡΟΣΚΛΗΣΗ
Ο Σύλλογος "Φίλοι του Μουσείου Μακεδονικού Αγώνα" σας προσκαλεί να συμμετάσχετε στο Πρόγραμμα Δράσεων του Σπουδαστηρίου Τοπικής Ιστορίας του Μουσείου Μακεδονικού Αγώνα, που αφορά στην παρουσίαση και προβολή της τοπικής ιστορίας, της ιστορίας του μακεδονικού Αγώνα και γενικότερα της ιστορίας της χώρας μας την Κυριακή 24 Μαρτίου 2013, ώρα 6:00 μ.μ.  στην Αίθουσα του Μουσείου Μακεδονικού Αγώνα 
Ομιλητές: α) Η κ. Βέργου - Γκαμπέση Μαρούλα, Ερευνήτρια – Λαογράφος  
                  β) Ο κ. Πουλιόπουλος Λεωνίδας, Οικονομολόγος – Καθηγητής Τ.Ε.Ι. Δυτικής  Μακεδονίας
Θέμα:  «Πριν 100 χρόνια: Το χρονικό της απελευθέρωσης μέσα από την καστοριανή ντοπιολαλιά και τη γλώσσα των εφημερίδων της εποχής» 
Η παρούσα εκδήλωση αφιερώνεται στον Αναστάσιο Η. Πηχιών, δωρητή του κτιρίου του Μουσείου, με τη συμπλήρωση 100 χρόνων από τον θάνατό του (24 Μαρτίου 1913). 

Υπεύθυνος Προγράμματος: Χρυσόστομος Παπασταύρος
Πληροφορίες : ΤΗΛ.: 24670 1144 & 6973626676 ΦΑΞ: 2467021144 - E-mail: sfmmagona@hotmail.gr

Πέμπτη 21 Μαρτίου 2013

21η ΜΑΡΤΙΟΥ...ΜΕΡΑ ΠΟΙΗΣΗΣ


Allegoria della Primavera του Sandro Botticelli.
Η 21η Μαρτίου, μέρα αφιερωμένη στην Ποίηση και απαρχή της άνοιξης, είναι ταιριαστό να συνδυαστεί με τον ερχομό της πιο θαλερής και γεμάτο πινελιές εποχής …Η ομορφιά της ΑΝΟΙΞΗΣ  συνδυάζεται υπέροχα με την ΠΟΙΗΣΗ στη ζωγραφική απεικόνιση της άνοιξης στον Πίνακα του ΣΑΝΤΡΟ ΜΠΟΤΙΤΣΕΛΙ η Αλληγορία της άνοιξης( Allegoria della Primavera).
Ο Σάντρο Μποτιτσέλι που το επίσημο όνομά του είναι Σάντρο Φιλιππέλι είναι από τους σημαντικότερους αναγεννησιακούς ζωγράφους του Quattrocento (15ος αιων.) έζησε και μεγαλούργησε στην Φλωρεντία σε αγαστή συνεργασία με Μεδίκους της. 
Η Αλληγορία της Άνοιξης είναι ένας ζωγραφικός πίνακας με πολλαπλές αναγνώσεις. Εμείς θα σταθούμε σε δύο: του κριτικού τέχνης της Αναγέννησης Giοrgio Vasari  και των νεώτερων Glaudia Villa και Giovanni Reale.
 Ο τίτλος του έργου «Αλληγορία της Άνοιξης» προέρχεται από την ερμηνεία που έδωσε ο Giorgio Vasari.Χαρακτηριστικό του έργου είναι ότι η «ανάγνωσή» του γίνεται από τα δεξιά προς τα αριστερά, γεγονός που επιβεβαιώνεται από την τοποθέτηση των μορφών. Έτσι λοιπόν η πρώτη μορφή που εμφανίζεται είναι ο Ζέφυρος, τυπικός ανοιξιάτικος άνεμος , που ετοιμάζεται να απαγάγει τη Χλωρίδα που έχει ερωτευτεί και από το στόμα της οποίας βγαίνουν ανθισμένοι βλαστοί που μπλέκονται με αυτούς που φυτρώνουν από το έδαφος (σύμφωνα με την ελληνική μυθολογία πρόκειται για τη θεότητα της βλάστησης). Αυτή, έχοντας ήδη γονιμοποιηθεί από το Ζέφυρο , μετατρέπεται στην Flora (Φλώρα), τη ρωμαϊκή θεότητα της βλάστησης που στη συνέχεια λατρεύτηκε και ως θεότητα της Άνοιξης και η οποία, αν και δεν είναι η βασική φιγούρα, έδωσε το όνομά της στον πίνακα. Στο κέντρο του πίνακα,  σε ένα δεύτερο επίπεδο,  μπροστά από το ιερό της φυτό τη μυρτιά, βρίσκεται η θεά του έρωτα, η Αφροδίτη, η  οποία δείχνει προς την πλευρά  τριών μορφών που χορεύουν. Πρόκειται για τις τρεις Χάριτες : την Αγλαΐα, την Ευφροσύνη και τη Θάλεια που συμβολίζουν τη χάρη, την ομορφιά και την ανεμελιά. Και τέλος τη σκηνή κλείνει η μορφή του θεού Ερμή  που κρατώντας το κηρύκειο του διαλύει τα σύννεφα. Ωστόσο στον πίνακα δεν πρωταγωνιστούν μόνο οι ανθρώπινες μορφές αλλά και ο κήπος (λέγεται ότι έχουν αναγνωριστεί περίπου 80 είδη φυτών). Όλη η περιγραφή σε ένα πρώτο επίπεδο παραπέμπει στην άφιξη τη Άνοιξης,στην αναγέννηση της φύσης (από το σμίξιμο του Ζέφυρου με τη Χλωρίδα-Άνοιξη), στον έρωτα (Αφροδίτη, Φτερωτός Έρως, τρεις Χάριτες),στην απομάκρυνση των νεφών (Ερμής).
Οι πινελιές του Λίππι γίνονται στον Μποτιτσέλι πιο καθαρές και πιο λεπτές, η άγρια ένταση των σωμάτων του Πολλαγιουόλο μαλακώνει,  ο σχεδόν μεταλλικός παλμός των επιπέδων του Βερρόκκιο μετατρέπεται σε διάφανες χρωματικές ζώνες που τις διατρέχει ένα απροσδιόριστο φωτεινό ρίγος. Η πληθωρική, λαϊκή σχεδόν ζωτικότητα των μορφών του Λίππι μετατρέπεται στον Μποτιτσέλι σε έκφραση μελαγχολίας. Σ αυτό συντελούν η παθητική κλίση των κεφαλιών, η σκεπτική έκφραση των προσώπων, που δεν χαμογελούν ποτέ, και κυρίως η εναλλαγή των γραμμών, που ακολουθούν  η μια την άλλη , διπλώνονται και ξεδιπλώνονται σε ρυθμούς ιδιαίτερα νωχελικούς.
Μια διαφορετική,ενδιαφέρουσα όμως, ερμηνεία είναι και αυτή που σχετικά πρόσφατα πρότεινε η ιταλίδα Claudia Villa και επέκτεινε ο Giovanni Reale.Φιλολογία, Ρητορική και Ποίηση είναι οι μορφές που αναπαριστώνται από τον Bottitselli.Η κεντρική φιγούρα με το κεφάλι που γέρνει ελαφρώς δεν είναι η Αφροδίτη αλλά η Φιλολογία.Στο σύμπλεγμα των μορφών που αναπαριστώνται δεξιά δεν βρίσκεται η Χλωρίδα αλλά η Ποίηση η οποία εμπνέεται από μία φτερωτή θεότητα που δεν είναι Ζέφυρος αλλά το "δαιμόνιο της έμπνευσης". Η ταυτοποίηση του Ερμή, των τριών Χαρίτων και του φτερωτού Έρωτα δεν μεταβάλλεται.Το έργο μπορεί να παραπέμπει  στην "Άνοιξη", αλλά ως μεταφορά μιας νέας ουμανιστικής-ανθρωπιστικής αντίληψης που έχει για άξονα την ποίηση, τη ρητορική και τη φιλολογία δηλαδή τις γυναικείες μορφές του Botticelli. Μέσω αυτών ο καλλιτέχνης διακηρύσσει την πολιτισμική-καλλιτεχνική επανάσταση που συντελείται στη Φλωρεντία της εποχής του. Γιατί όμως η Φιλολογία να παντρεύεται με τον Ερμή; Γιατί η "μελέτη που οδηγεί στη γνώση" (η φιλολογία των θνητών) αποκτά υπερβατικές  διαστάσεις καθώς ενώνεται με το θεό που αντιπροσωπεύει τον πλατωνικό "Νου", την προσωποποίηση της νόησης . 
 Μέσα σ αυτήν την αναγέννηση της φύσης ,όπως εικονίζεται και στον πίνακα του ΣΑΝΤΡΟ ΜΠΟΤΙΤΣΕΛΙ η Αλληγορία της άνοιξης (Allegoria della Primavera),η ποίηση έρχεται να κομίσει τα δικά της άνθη στην πνευματική μεταμόρφωση του τόπου σπάζοντας τις νοερές αλυσίδες που μας κρατούν δέσμιους μιας κρίσης που  είναι συνάμα και πνευματική.  Θα θυμηθώ τα λόγια του Γ. Σεφέρη που τονίζει πως:  «  πιστεύω πως τούτος ο σύγχρονος κόσμος που ζούμε, ο τυραννισμένος από το φόβο και την ανησυχία τη χρειάζεται την ποίηση. Η ποίηση έχει τις ρίζες της στην ανθρώπινη ανάσα- και τι θα γινόμασταν αν η πνοή μας λιγόστευε;» Η ποίηση είναι η ανάσα μας στη ζωή και πυξίδα για έναν κόσμο γεμάτο χρωματικές πινελιές, έναν κόσμο που η διαφορετικότητα και η πολυεπίπεδη  ανάγνωσή του αποτελεί μονόδρομο για τη σημερινή  απαιτητική εποχή. Χρειαζόμαστε την ποίηση, γιατί όπως τονίζει και η κ. Στέλλα Γιανναράκη στο ποίημά της  Αναμνήσεις μας δίνει την αντοχή και τη δύναμη στο δύσκολο μονοπάτι που ανοίγεται μπροστά μας:
Αύριο  να `χω δυο τόπια αντοχής
-εξαιρετικής ποιότητας-
Μεθαύριο δυο μπάλες στόχους…..
                                                                                                              ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΣ ΜΑΚΡΙΔΗΣ       

Δώρο Ασημένιο Ποίημα, Oδυσσέας Ελύτης

Ξέρω πως είναι τίποτε όλ' αυτά και πως η γλώσσα
που μιλώ δεν έχει αλφάβητο

Aφού και ο ήλιος και τα κύματα είναι μια γραφή συλ-
λαβική που την αποκρυπτογραφείς μονάχα στους και-
ρούς της λύπης και της εξορίας

Kι η πατρίδα μια τοιχογραφία μ' επιστρώσεις διαδο-
χικές φράγκικες ή σλαβικές που αν τύχει και
βαλθείς για να την αποκαταστήσεις πας αμέσως φυλακή
και δίνεις λόγο

Σ' ένα πλήθος Eξουσίες ξένες μέσω της δικής σου
πάντοτε

Όπως γίνεται για τις συμφορές

Όμως ας φανταστούμε σ' ένα παλαιών καιρών αλώνι
που μπορεί να 'ναι και σε πολυκατοικία ότι παίζουνε
παιδιά και ότι αυτός που χάνει

Πρέπει σύμφωνα με τους κανονισμούς να πει στους
άλλους και να δώσει μιαν αλήθεια

Oπόταν βρίσκονται στο τέλος όλοι να κρατούν στο χέρι
τους ένα μικρό

Δώρο ασημένιο ποίημα.

(από το Tο Φωτόδεντρο και η Δέκατη Tέταρτη Oμορφιά, Ίκαρος 1971)

Τρίτη 19 Μαρτίου 2013

"Γυμνά Καλώδια" - Πρόσκληση σε παρουσίαση


Ο Σύνδεσμος Φιλολόγων Καστοριάς σε συνεργασία με τη Δημοτική Βιβλιοθήκη Καστοριάς «Αθ. Χριστόπουλος» τιμά την Παγκόσμια Ημέρα Ποίησης και παρουσιάζει τη βραβευμένη ποιητική συλλογή «Γυμνά Καλώδια» της Στέλλας Γιανναράκη.
Η παρουσίαση θα πραγματοποιηθεί την Τετάρτη 20 Μαρτίου 2013 και ώρα 19.00 στην Αίθουσα Δημοτικού Συμβουλίου του Δήμου Καστοριάς.
Την ποιητική συλλογή θα παρουσιάσει η Αγγελική Μπαλτατζή, φιλόλογος ενώ θα απαγγείλει ποιήματα η Μαρία Μουστάκα, γεωλόγος-ηθοποιός.
Η Στέλλα Γιανναράκη γεννήθηκε και μεγάλωσε στα Χανιά, σπούδασε Κοινωνιολογία στο Πάντειο Πανεπιστήμιο και τα τελευταία χρόνια ζει στην Καστοριά, όπου εργάζεται ως καθηγήτρια στη Δευτεροβάθμια Εκπαίδευση.
Η πρώτη της ποιητική συλλογή "Γυμνά Καλώδια" είναι μια απόπειρα να μιλήσει για την "απώλεια".
Η συλλογή απέσπασε το 1ο βραβείο στον διαγωνισμό ποίησης της Μακεδονικής Καλλιτεχνικής Εταιρείας "Τέχνη" Κιλκίς (Ιούνιος 2010) και το ποίημα "Γυμνά καλώδια" το 2ο βραβείο στους Δελφικούς αγώνες ποίησης που διοργανώνει η Πανελλήνια Ένωση Λογοτεχνών (Ιούνιος 2010).
Η Αφροδίτη Σιβετίδου, καθηγήτρια του Αριστοτέλειου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης αναφέρει «...η συλλογή με τον τίτλο "Γυμνά καλώδια" υπόσχεται να μας οδηγήσει στα μύχια της ανθρώπινης ύπαρξης επικοινωνώντας προσωπικά με τον καθένα...»