2ος Διαγωνισμός Ορθογραφίας

Περιμένουμε τις συμμετοχές σας. 

Μπορείτε να ασκηθείτε με τον πίνακα ενδεικτικών λέξεων

Β. Κωστόπουλος, Ο οθωμανικός στρατώνας στην Καστοριά

O οθωμανικός στρατώνας σήμερα. Πηγή: Αρχείο Β. Κωστόπουλου.

Σε περίβλεπτο σημείο της νότιας εισόδου της Καστοριάς, επί της οδού Γράμμου, χωροθετείται ο παλιός στρατώνας της πόλης, ένα επιβλητικό κτήριο συνδεδεμένο άρρηκτα με τη νεότερη ιστορία της. Αποτελεί ένα από τα τρία σωζόμενα δημόσια οθωμανικά μνημεία που υπάρχουν σήμερα στην πόλη (τα άλλα δύο είναι το Κουρσούμ(λι) τζαμί και ο μενδρεσές), το οποίο κατά το Μεσοπόλεμο περιήλθε στην κυριότητα του ελληνικού στρατού και μεταπολεμικά ανοικοδομήθηκαν γύρω του οι υπόλοιπες στρατιωτικές εγκαταστάσεις του Στρατοπέδου Μαθιουδάκη. Πριν λίγα χρόνια, το στρατόπεδο καταργήθηκε και το σύνολο της έκτασής του περιήλθε το 2006 στη δικαιοδοσία του Δήμου Καστοριάς, όπως εξάλλου έγινε και με τα περισσότερα στρατόπεδα της επικράτειας που βρίσκονταν εντός πόλεων. Η ύπαρξη ενός στρατοπέδου εντός του αστικού ιστού κρίνεται ασύμβατη με τις υπόλοιπες χρήσεις γης και λειτουργίες μιας πόλης και τα 71 στρέμματα του Στρατοπέδου Μαθιουδάκη επρόκειτο να δώσουν ζωτικό χώρο στην πυκνοδομημένη Καστοριά, όπου λόγω μορφολογίας του εδάφους υπάρχει στενότητα χώρου.

Έλληνες στρατιωτικοί μπροστά στον στρατώνα. Η φωτογραφία χρονολογείται την πρώτη δεκαετία μετά την απελευθέρωση του 1912, όσο μπορούμε να κρίνουμε από τις στολές και τον τύπο των όπλων (Mannlicher). Πηγή: Αρχείο Γ. Γκολομπία).

Το ιστορικό πλαίσιο που περιβάλλει το κτίσμα είναι πλουσιότατο, καθώς συνδέθηκε με όλα τα πολεμικά γεγονότα του 20ου αι. που έλαβαν χώρα στην πολύπαθη αυτή περιοχή. Ανοικοδομήθηκε από τους Οθωμανούς και πιθανότατα με σχέδια γάλλων μηχανικών τα πρώτα χρόνια μετά τη βουλγάρικη εξέγερση του Ίλιντεν το 1903, μαζί με τις φυλακές που βρισκόταν στη θέση των σημερινών δικαστηρίων. Το 1912, στα γεγονότα απελευθέρωσης της πόλης, στέγαζε τις πολυάριθμες οθωμανικές δυνάμεις. Όπως προκύπτει από μαρτυρίες των πρωταγωνιστών της απελευθέρωσης, ο στρατώνας (kisla) ήταν το διοικητικό κτήριο όπου ο απεσταλμένος του Άρτη υπίλαρχος Παναγιώτης Νικολαΐδης θα συναντούσε τον Μεχμέτ Πασά, ώστε να πραγματευτεί την παράδοση της πόλης. Αυτό δεν έγινε καθώς οι Οθωμανοί εγκατέλειψαν αμαχητί την πόλη και ο Νικολαΐδης ύψωσε την ελληνική σημαία στον στρατώνα. Στον Α’ Παγκόσμιο Πόλεμο φιλοξένησε προσωρινά τα γαλλικά στρατεύματα και μετά τη Μικρασιατική Καταστροφή τους πρόσφυγες εξ Ανατολών που συνέρρευσαν στην πόλη. Κατά τον Μεσοπόλεμο δεν κατεδαφίστηκε όπως έγινε με πολλά ακόμη τούρκικα κτήρια, αλλά επισκευάστηκε το 1925 και προτάθηκε η εγκατάσταση εδώ του δημοτικού νοσοκομείου ή εκκλησιαστικής σχολής, σχέδια που δεν τελεσφόρησαν. Με την κήρυξη του Ελληνο-ιταλικού Πολέμου το 1940 εγκαταστάθηκαν εδώ στρατεύματα του πεσόντα συνταγματάρχη Κωνσταντίνου Δαβάκη, ενώ αργότερα επιτάχθηκε διαδοχικά από τους ιταλούς και γερμανούς κατακτητές, τους αντάρτες και τέλος χρησιμοποιήθηκε από τον ελληνικό στρατό. Το μέγεθος και η ανθεκτικότητά του το καθιστούσαν ιδανική επιλογή για την εγκατάσταση πολυπληθών μαζών, όπως στρατεύματα και ομάδες προσφύγων. Στη συνέχεια, για περισσότερα από 50 έτη αποτέλεσε τον πυρήνα των εγκαταστάσεων του Στρατοπέδου Μαθιουδάκη, ώσπου το 2004 με την Πολεοδομική Μελέτη Αναθεώρησης της πόλης προτάθηκε η απόδοση της συνολικής έκτασης στο Δήμο για την ανέγερση κοινωφελών κτηρίων, όπως χώρων αστυνομίας, γυμνασίου - λυκείου, περιφερειακού ιατρείου, δημοτικής υπηρεσίας ύδρευσης - αποχέτευσης και χώρων πρασίνου. Έκτοτε, το κτίσμα εγκαταλείφθηκε και λειτούργησε για κάποια περίοδο ως κυνοκομείο.

Πανοραμική άποψη των παραλίμνιων περιοχών Ντόπλιτσα και Άμμος - Μύλοι με τους στρατώνες, στα νότια της Καστοριάς. Σήμερα, αυτές οι περιοχές είναι δομημένες. Πηγή: Aρχείο Α. Παύλου

Το κεντρικό τριώροφο τμήμα με την διπλή σκάλα.

 

Πηγή: Αρχείο Β. Κωστόπουλου

 

 

 

.

 

Με διαστάσεις 62,8 x 8,2 μ. αποτελεί ένα ιδιαίτερα επιβλητικό, διώροφο, ορθογώνιο και επίμηκες οικοδόμημα που αναπτύσσεται συμμετρικά εκατέρωθεν μιας κεντρικής τριώροφης προεξοχής, χαρακτηριστικό δείγμα λιτής στρατιωτικής αρχιτεκτονικής. Η τοποθεσία του σε μια φυσική έξαρση του εδάφους και δίπλα σε κεντρική οδική αρτηρία της πόλης εντείνουν αυτή την επιβλητικότητα και την περίοπτη θέση του κτηρίου. Είναι κατασκευασμένο από φέρουσα υπερμπατική τοιχοποιία, έχει ξύλινα κουφώματα με υαλοστάσιο και στέγαση από ξύλινη κεραμοσκεπή. Τα αρχικά ξύλινα δάπεδα αντικαταστάθηκαν μεταπολεμικά με πλάκες οπλισμένου σκυροδέματος και προστέθηκαν εσωτερικά στις πτέρυγες μια αξονική σειρά ξύλινων υποστυλωμάτων. Η είσοδος στο κεντρικό, τριώροφο τμήμα γίνεται από μια διπλή πέτρινη σκάλα, ενώ εσωτερικά υπάρχει ένα ξύλινο σκαλοστάσιο σχήματος Π. Οι χώροι του τριώροφου τμήματος είναι μικροί, που προφανώς στέγαζαν διοικητικούς χώρους, ενώ εκατέρωθεν αναπτύσσονται οι πτέρυγες των ενιαίων θαλάμων. Σε παλαιότερες φωτογραφίες εμφανίζεται επίσης και ένας μικρός κεντρικός εξώστης. Μορφολογικά, οι ορθογώνιοι όγκοι διακρίνονται για τη στιβαρή λιτότητά τους και ως μόνες διακοσμητικές προθέσεις διακρίνονται οι προεξέχουσες εξωτερικά λωρίδες στο γείσο της στέγης και τη στάθμη των δαπέδων των ορόφων, όπως και τα εναλλάξ τοποθετημένα αγκωνάρια στις γωνίες, που επίσης προεξέχουν. Τα ανοίγματα του χαμηλού ισογείου είναι ορθογώνια, ενώ των ορόφων τοξωτά και μεγαλύτερων διαστάσεων. Τέλος, οι όψεις καλύπτονται εξ’ ολοκλήρου με κονίαμα, τραχύτερο στο ισόγειο και πιο λείο στην ανωδομή. Η κάλυψη του κτηρίου είναι 546 m2 και το συνολικό εμβαδόν ορόφων περίπου 1218 m2, καθιστώντας το ένα από τα μεγάλα δημόσια κτίρια που υπάρχουν σήμερα στην πόλη.

Η ανατολική πτέρυγα με τον ενιαίο θάλαμο οπλιτών στον 1ο όροφο. Διακρίνονται τα τοξωτά παράθυρα και η αξονική σειρά ξύλινων υποστυλωμάτων. Πηγή: Αρχείο Β. Κωστόπουλου.

Όπως προαναφέρθηκε το 2004 αποφασίστηκε η εγκατάσταση κοινωφελών κτισμάτων στο Στρατόπεδο Μαθιουδάκη. Η θέση του οθωμανικού στρατώνα επιλέχθηκε για την ανοικοδόμηση του νέου κτηρίου της αστυνομίας, καθώς η υπηρεσία στεγάζεται μέχρι σήμερα σε μισθωμένο, πεπαλαιωμένο κτίσμα. Έτσι, ο Δήμος Καστοριάς παραχώρησε με απόφασή του την έκταση στο Υπουργείο Δημόσιας Τάξης. Ο στρατώνας λόγω της μέχρι πρότινος χρήσης του από τον στρατό, της μετέπειτα εγκατάλειψης και της άγνοιας των φορέων δεν αντιμετωπίστηκε ποτέ σαν ιστορικό κτίσμα και δεν κηρύχθηκε διατηρητέος. Στα τέλη του 2012 και αρχές του 2013 ξεκίνησαν οι προεργασίες κατεδάφισης ώστε να υλοποιηθεί η μελέτη για το νέο αστυνομικό μέγαρο που θα κατασκευαζόταν με σύμπραξη του Οργανισμού Σχολικών Κτιρίων και ιδιωτικής εταιρίας. Τότε υπήρξε και η αντίδραση πολιτών, συλλόγων και ορισμένων τοπικών πολιτευτών. Το Κεντρικό Συμβούλιο Νεωτέρων Μνημείων αποφάσισε στις 21 Μαρτίου 2013 τη μη διατήρηση του στρατώνα, παρά την αντίθετη αρχική γνωμοδότηση της Εφορείας Νεωτέρων Μνημείων Κεντρικής Μακεδονίας και της Διεύθυνσης Νεότερης και Σύγχρονης Αρχιτεκτονικής Κληρονομιάς. Η σχετική υπουργική απόφαση δημοσιεύθηκε στις 29 Μαρτίου 2013. Πολύ μελάνι έχει χυθεί και πλείστα έχουν λεχθεί στα τοπικά μέσα ενημέρωσης γι’ αυτές τις αποφάσεις, ενώ η τοπική κοινωνία δείχνει διχασμένη. Το θέμα πήρε πολιτικές διαστάσεις με τις παρεμβάσεις του ευρωβουλευτή Κρίτωνα Αρσένη, διαφόρων βουλευτών της Ελληνικής Βουλής και τοπικών πολιτευτών. Τα ασφαλιστικά μέτρα που κατέθεσε ενάντια στην κατεδάφιση ο τοπικός πολιτιστικός σύλλογος ‘’Σπασμένο Ρόδι’’ οδήγησαν την υπόθεση στο Συμβούλιο της Επικρατείας, το οποίο όρισε ως αρχική ημερομηνία εκδίκασης την 5η Φεβρουαρίου 2014. Καταθέτοντας αίτηση προτίμησης, η εκδίκαση ορίστηκε για τις 20 Νοεμβρίου 2013, αλλά τελικά έγινε στις 4 Δεκεμβρίου και πήρε μια μικρή προθεσμία ακόμη για τις 17 Ιανουαρίου 2014. Τελικώς, βρισκόμαστε εν αναμονή της απόφασης καθώς δεν έχει ανακοινωθεί ακόμη.

Απόσπασμα του ρυμοτομικού σχεδίου Καστοριάς, όπως οριστικοποιήθηκε με την Πολεοδομική Μελέτη Αναθεώρησης του 2004. Διακρίνεται με κόκκινο χρώμα το κτίριο του στρατώνα, όπως επίσης και οι προτεινόμενες χρήσεις γης στο πρώην Στρατόπεδο Μαθιουδάκη. Πηγή: Υπηρεσία Δόμησης Δήμου Καστοριάς.

Το ζήτημα του νέου αστυνομικού μεγάρου Καστοριάς είναι ένα χρονίζον πρόβλημα και πάγιο αίτημα της τοπικής κοινωνίας. Ακόμη και όσοι είναι ενάντια στην κατεδάφιση του στρατώνα υποστηρίζουν σθεναρά την επιτάχυνση των ενεργειών για την ανοικοδόμησή του. Όμως, άξιο απορίας παραμένει το γεγονός επιλογής της αυτούσιας θέσης του στρατώνα για το νέο μέγαρο, καθώς τα διπλανά οικοδομικά τετράγωνα που ανήκαν στο πρώην στρατόπεδο και πλέον στον Δήμο Καστοριάς παραμένουν αδόμητα και (απ΄όσο είναι γνωστό) δεν υπάρχουν προθέσεις για την ανοικοδόμησή τους στο εγγύς μέλλον. Ίσως θα μπορούσε να γίνει μεταφορά σε κάποιο γειτνιάζον δημοτικό οικόπεδο σε συνδυασμό με μια μερική τροποποίηση της μελέτης. Εναλλακτική λύση αποτελεί η αποκατάσταση του ιστορικού στρατώνα και η στέγαση του μεγάρου εκεί, αν και αυτός φαντάζει κατάλληλος για επανάχρηση ως χώρος πολιτισμού, είτε πνευματικού κέντρου που δεν υφίσταται στην πόλη, είτε δημοτικής βιβλιοθήκης που φιλοξενείται σήμερα σε μισθωμένο όροφο πολυκατοικίας. Σε αυτή την κατεύθυνση κινούνται και δύο διπλωματικές εργασίες που εκπονήθηκαν τα τελευταία χρόνια στο Τμήμα Αρχιτεκτόνων Μηχανικών του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης και αφορούν το οικοδόμημα. Επίσης, ας έχουμε κατά νου ότι παρόμοια στρατιωτικά κτίσματα, όπως το Πολεμικό Μουσείο και τα κτήρια του πρώην Στρατοπέδου Παύλου Μελά στη Θεσσαλονίκη, οι νεότεροι οθωμανικοί στρατώνες του Ηρακλείου, αυτός στη Σούρπη Μαγνησίας, τα μαγειρεία των στρατώνων του Αλή Πασά στα Ιωάννινα και οι καποδιστριακοί ή οθωνικοί στρατώνες στο Άργος, τη Λαμία και την Υπάτη Φθιώτιδας έχουν ήδη ή σχεδιάζεται να αποκατασταθούν.

Κλείνοντας, ως μόνος ευκταίος στόχος μοιάζει η συμπόρευση της τοπικής κοινωνίας σε ταυτόχρονες και άμεσες ενέργειες ανοικοδόμησης του νέου μεγάρου και αποκατάστασης του οθωμανικού στρατώνα, ίσως με την απορρόφηση κοινοτικών κονδυλίων. Η Καστοριά δε χρειάζεται ένα ακόμη ιστορικό ατόπημα και πολιτιστικό έγκλημα, όπως έγιναν τις προηγούμενες δεκαετίες σε διάφορα δημόσια και ιδιωτικά κτίσματα που έχριζαν διατήρησης αλλά κατεδαφίστηκαν (παλιό Γυμνάσιο, παλιά Ελληνική Σχολή, Αλληδιδακτικό Σχολείο, Παρθεναγωγείο, διάφορα οθωμανικά και εβραϊκά κτίσματα, δεκάδες αρχοντικά παραδοσιακής μακεδονίτικης ή νεοκλασικής τεχνοτροπίας).

billkos1484@gmail.com

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ- ΕΙΔΗΣΕΟΓΡΑΦΙΑ
- Αργυρόπουλος Μένιος, Η απελευθέρωσις της Καστοριάς, Καστοριά, φ. 728 (7.11.37), φ. 729 (14.11.37)
- Αρσένης Κρίτων, Πολιτικές παρεμβάσεις κινούν τα νήματα στο Υπουργείο Πολιτισμού, Οδός, φ. 689 (25.4.13)
- Μπακάλης Ιωάννης, Η κατάληψη της Καστοριάς, Δυτική Μακεδονία, φ. 59 (4.1.31)
- Σύνταξης, Ιερατική σχολή εν Καστοριά, Καστοριά, φ. 16 (16.8.20)
Νοσοκομείον εν Καστοριά, Καστοριά, φ. 106 (22.2.25)
Οι στρατώνες, Καστοριά, φ. 123 (28.6.25)
- Τζημόπουλος Γιάννης, Η απελευθέρωσις της Δυτικής Μακεδονίας από την τουρκική σκλαβιά, Θεσ/νίκη, 1974
- Τσολάκης Πάνος, Η περιοχή της ‘’Ντόπλιτσας’’ στην Καστοριά, ανέκδοτη ανακοίνωση (Καστοριά 18.6.13)

ΔΙΚΤΥΑΚΟΙ ΤΟΠΟΙ
-Η επιστολή του κ. Μαντζούρα Ρωμύλου προς το Κεντρικό Συμβούλιο Νεωτέρων Μνημείων, ιστότοπος εφημερίδας Οδός, 28.1.13
-Η υπουργική απόφαση με αρ. πρωτ. ΥΠΑΙΘΠΑ/ΓΔΑΜΤΕ/ΔΝΣΑΚ/40784/5998/492 που δεν χαρακτηρίζει ως μνημείο τον στρατώνα, 29.3.13
-Το κείμενο της ένστασης κατά της απόφασης του ΥΠ.Π.Θ.Π.Α. για τον στρατώνα Μαθιουδάκη από τον σύλλογο ‘’Σπασμένο Ρόδι’’, 26.4.13)

Βασίλης Κωστόπουλος, αρχιτέκτονας μηχανικός ΑΠΘ

Πηγή: http://www.monumenta.org,16/02/2014 (Αναδημοσίευση: http://fouit.gr) 

Memoro: οι αφηγήσεις μου - η ιστορία μας

Μια πρόταση για το μάθημα των Ερευνητικών Εργασιών 

Ιταλία - Ελλάδα

Αφορμή για την παρουσίαση του προγράμματος που ακολουθεί στάθηκε μια ενημερωτική συνάντηση στις 18 Μαΐου 2012, στο Χώρο Τέχνης Βρυσάκι στην Αθήνα. Το πρόγραμμα «Memoro-Τράπεζα Αναμνήσεων» είναι μία ακόμη προσπάθεια αξιοποίησης των προσωπικών αφηγήσεων στη διατήρηση της μνήμης και της ιστορίας μέσα από την τυπική και μη τυπική εκπαίδευση. Η λειτουργία του ξεκίνησε το 2007 στην Ιταλία, η ιστοσελίδα -βασικό εργαλείο του προγράμματος- το 2008 και από το 2009 το πρόγραμμα στηρίζει και υλοποιεί στην Ιταλία η μη κερδοσκοπική οργάνωση Associazione Banca della Memoria ONLUS. Η προσπάθεια έχει βρει μεγάλη ανταπόκριση σε χώρες σε όλες τις ηπείρους: Καμερούν, Η.Π.Α., Αργεντινή, Πουέρτο Ρίκο, Βενεζουέλα, Ιαπωνία, Γαλλία, Ισπανία, Ηνωμένο Βασίλειο, Γερμανία, Πολωνία και Ελλάδα.

Στην Ελλάδα, η Ελληνική Τράπεζα Αναμνήσεων σε συνεργασία με την ιταλική Banca della Memoria υλοποιούν το ευρωπαϊκό πρόγραμμα με τίτλο «Οι αναμνήσεις μου - Η ιστορία μας: ενεργός ευρωπαϊκή μνήμη». Το 2012 έχει χαρακτηριστεί ως Ευρωπαϊκό Έτος Ενεργού Γήρανσης και Αλληλεγγύης των Γενεών. Σε αυτό το πλαίσιο ζητούμενο του προγράμματος είναι η διατήρηση της μνήμης της Ευρώπης μέσα από τις προσωπικές μαρτυρίες των ανθρώπων. Όπως αναφέρεται στο σχετικό υλικό «[...] έχει στόχο την κατανόηση των βασικών αξιών της ΕΕ, όπως η ελευθερία, η δημοκρατία και ο σεβασμός των ανθρωπίνων δικαιωμάτων μέσα από τη μνήμη της καταπάτησής του από το ναζισμό, το φασισμό και το σταλινισμό στην Ευρώπη». Η ανταλλαγή και η καταγραφή αναμνήσεων των Ελλήνων και των Ιταλών είναι η βάση για μια ουσιαστική «συνομιλία», μέσα από την ατομική προφορική ιστορική αφήγηση, των γενεών, μια πολυτροπική αφήγηση που λειτουργεί, με την πολλαπλότητά της, συμπληρωματικά προς την «επίσημη» ιστορία.

Σημαντική για την επιτυχία του προγράμματος είναι η ενεργή συμμετοχή των ηλικιωμένων ως αφηγητών και των νέων ως καταγραφέων της μνήμης ή εξερευνητών αναμνήσεων, όπως τους ονομάζει το Memoro. Οι εξερευνητές, είτε είναι μαθητές είτε όποια ομάδα επιθυμεί να συνεισφέρει στη συγκέντρωση υλικού, με την καθοδήγηση του υπεύθυνου του προγράμματος καταλήγουν στα επιμέρους θέματα, μελετούν το ιστορικό υλικό και διαμορφώνουν τις ερωτήσεις που θα απευθύνουν στους αφηγητές, προκειμένου να οργανωθεί η αφήγηση χωρίς όμως να χαθεί ο αυθορμητισμός και η ρευστότητα του προφορικού λόγου. Μπορεί κανείς να απευθυνθεί στα μέλη της οικογένειάς του, στην τοπική κοινότητα ή σε συγκεκριμένους αφηγητές αν το θέμα είναι ειδικό. Απαραίτητη προϋπόθεση, οι αφηγητές να έχουν γεννηθεί πριν το 1950.

Η καταγραφή είναι πάντοτε ατομική και γίνεται με τη μορφή συνέντευξης, οπότε είναι απαραίτητες οι οδηγίες για να κυλήσουν ομαλά η αφήγηση και η ακρόαση, σε κλίμα αμεσότητας, εμπιστοσύνης και οικειότητας, ώστε η προσωπική εμπειρία, η γνώση και η ανάμνηση να φτάσουν στη νέα γενιά όσο το δυνατόν πιο ολοκληρωμένες και σαφείς. Τα εργαλεία μπορεί να είναι μια κάμερα ή ένα κινητό τηλέφωνο με κάμερα. Συστήνεται η χρήση εξωτερικού μικροφώνου και τρίποδου για σταθερές λήψεις. Ο αφηγητής καλείται να υπογράψει δύο έγγραφα (συγκατάθεσης και παραχώρησης δικαιωμάτων) πριν την έναρξη της συνέντευξης. Στο πακέτο του εκπαιδευτικού υλικού υπάρχουν αναλυτικές κινηματογραφικές οδηγίες, π.χ. συμβουλές για τη θέση της κάμερας, το φωτισμό, τα «κάδρα», τον ήχο κλπ. Μετά το τέλος των συνεντεύξεων, το υλικό ελέγχεται από τη συντακτική ομάδα, γίνονται οι απαραίτητες διορθώσεις και το μοντάζ με ένα απλό πρόγραμμα επεξεργασίας ήχου και εικόνας, και το αποτέλεσμα δημοσιεύεται στην ιστοσελίδα του Memoro στη σχετική θεματική ενότητα. Έτσι, όσοι συμμετέχουν στο πρόγραμμα, σε όποια πόλη και να κατοικούν, σε όποια χώρα και να βρίσκονται, έχουν άμεση πρόσβαση στα δεδομένα. Επίσης, προτείνονται συγκεκριμένες εκπαιδευτικές δραστηριότητες για την τάξη μετά την ολοκλήρωση του προγράμματος με στόχο, για παράδειγμα, την κατανόηση της διαδοχής των ιστορικών γεγονότων σε μια περίοδο, τη γνωριμία με την αυτοβιογραφία, τη βιωματική προσέγγιση των γεγονότων μέσα από την οικογενειακή ιστορία κλπ. Το πρόγραμμα ολοκληρώνεται με την ατομική αξιολόγηση και την αξιολόγηση της ομάδας. Σε κάθε βήμα της υλοποίησης υπάρχει βοήθεια και τεχνική υποστήριξη από τους υπεύθυνους στην Ελληνική Τράπεζα Αναμνήσεων.

Το ευρύτερο πρόγραμμα προτείνει και άλλες θεματικές όπως η μετανάστευση, τα επαγγέλματα, οι τόποι, η εκπαίδευση, οι δύο παγκόσμιοι πόλεμοι, κοινωνικοί θεσμοί κλπ. Με αυτό το εύρος των θεμάτων δίνεται η δυνατότητα να ασχοληθούν οι ενδιαφερόμενοι με ζητήματα που αφορούν όχι μόνο ιστορικά γεγονότα αλλά και την καθημερινότητα των ανθρώπων μέσα σε ιστορικά ταραγμένες περιόδους. Επίσης, να εξετάσουν διάφορους παράγοντες -κοινωνικούς, οικονομικούς, θρησκευτικούς- που επηρέασαν τα βιώματα των αφηγητών και όρισαν τη μνήμη τους, δηλαδή αυτά που επέλεξαν να θυμούνται ή να απωθήσουν, ή τη συναισθηματική κατάσταση κάτω από την οποία ανακαλούν την ανάμνηση. Τα πρόσωπα που μέχρι πρότινος είχαν υποστεί τις συνέπειες της Ιστορίας γίνονται πρωταγωνιστές, αποκτούν ακροατήριο και καταθέτουν την εμπειρία τους. Οι εξερευνητές, λοιπόν, έρχονται αντιμέτωποι με μία από τις δυσκολίες του επαγγελματία ιστορικού: την αξιοπιστία των πηγών. Σε καμία περίπτωση, η δυσκολία αυτή δρα ανασταλτικά ή αποθαρρυντικά. Αντίθετα, λειτουργεί ως έναυσμα για ανάλυση, συνεξέταση με γραπτές πηγές ή με τα ίδια τα σχολικά εγχειρίδια.

Το πρόγραμμα υλοποιήθηκε το σχολικό έτος 2011-2012 με μαθητές του 2ου ΓΕΛ Ηλιούπολης στο πλαίσιο του μαθήματος των Ερευνητικών Εργασιών στην Α' Λυκείου. Συγκέντρωσαν προφορικές μαρτυρίες με θέματα τον πόλεμο, τη μετανάστευση, τη διαφορετικότητα, την παρουσία δυναμικών γυναικών και τις πράξεις αλληλεγγύης. Πρόκειται για μια καλή πρακτική, από εκείνες που ενισχύουν τη βιωματική προσέγγιση της ιστορίας, αναδεικνύουν την τοπική μνήμη και ενδυναμώνουν τις σχέσεις μέσα στην κοινότητα. Αναμφίβολα, συνάδουν με τη στοχοθεσία, τις αρχές, τις κατευθύνσεις και τις φάσεις διεξαγωγής του μαθήματος των Ερευνητικών Εργασιών. Ενδεικτικά αναφέρω τη διεπιστημονικότητα, τη διερευνητική προσέγγιση, την ομαδοσυνεργατική προσέγγιση της μάθησης, τη συλλογή, ταξινόμηση και επεξεργασία δεδομένων, την επικοινωνία του σχολείου με την κοινότητα, την παραγωγή υλικού, τη δημοσιοποίηση του υλικού, την ατομική και την ομαδική αξιολόγηση κ.α.

Εύχομαι καλή περιήγηση στην Ελληνική Τράπεζα Αναμνήσεων (www.memoro.org/gr-gr/).
Το Νοέμβριο του 2011, η Ελληνική Τράπεζα Αναμνήσεων έλαβε τιμητική διάκριση από το TEDx Athens Competition στον τομέα της καινοτομίας στην εκπαίδευση.
Για περισσότερες πληροφορίες απευθυνθείτε στο info@bankofmemories.gr

ΧΡΗΣΙΜΟ ΥΛΙΚΟ

Memoro: the bank of memories www.memoro.org/the-project.php
Sarli, M., «Ελληνική Τράπεζα Αναμνήσεων: εμείς είμαστε η ιστορία μας», ιστοσελίδα TEDxAthens.com.
2012: European Year of Active Ageing (Ενεργός Γήρανση) http://europa.eu/ey2012/ Στην Ηλιούπολη το πρώτο σχολείο που "εξερευνά αναμνήσεις" www.cityofilioupolis.gr/content/view/3813/2/
Γεωργαντά, Μ.Ν. (2012), «Τράπεζα αναμνήσεων: για να μαθαίνουν οι νέοι», Ελεύθερος Τύπος, 3 Μαρτίου, σ. 16.
Ισμαηλίδου, Ε. (2012), «Ήρθε η τράπεζα για καταθέσεις αναμνήσεων», Το Βήμα, 7 Ιανουαρίου. Καταγραφή των προφορικών ιστοριών σε αρχεία - Αξιοποίηση στο σχολείο
Γκίκα, Ε., Μπελογιάννη, Μ. (2012), «Η ιστορική έρευνα στο σχολείο ως βιωματική δράση: Η σχολική ζωή του Βαρβακείου 1934-2000», Νέα Παιδεία, 142, σσ. 118-129
Παραδείγματα συγκέντρωσης προφορικών μαρτυριών
Κέντρο Μικρασιατικών Σπουδών-Αρχείο Προφορικής Παράδοσης www.kms.org.gr
USC Shoah Foundation Institute http://dornsife.usc.edu/vhi/

Πηγή: Νέα Παιδεία (2012), τεύχος 143
  
 Επισκεφτείτε τη σελίδα του ελληνικού προγράμματος: 

 

http://www.memoro.org/gr-gr/#&panel1-2

 «Η Ιστορία δεν είναι ένα μάθημα βαρετό. Η Ιστορία είναι στη διπλανή πόρτα, στην κυρία που έζησε την πείνα και τη φρίκη του πολέμου, στο ζευγάρι που μετανάστευσε, στις εμπειρίες των προηγούμενων γενεών. Πολλοί από εμάς αναπολούμε τις ιστορίες που ακούγαμε από τους παππούδες μας. Με το πέρασμα του χρόνου εκτιμούμε την αξία τους και συχνά ανατρέχουμε σε αυτές για να αντλήσουμε έμπνευση. Η Τράπεζα Αναμνήσεων έχει σκοπό να μεταφέρει λίγη από αυτή τη μαγεία σε όποιον αφιερώσει λίγα λεπτά για να διηγηθεί, λίγα λεπτά για να ακούσει», εξηγεί στο ΑΠΕ-ΜΠΕ η Μαρίνα Σαρλή, εκ των δημιουργών του ελληνικού εγχειρήματος. 

 Βλ. επίσης άρθρο στο Βήμα, 7/1/2012 


 

2ος Διαγωνισμός Ορθογραφίας για μαθητές Γ΄ Γυμνασίου

Ο Σύνδεσμος Φιλολόγων Καστοριάς προκηρύσσει τον 2^ο Διαγωνισμό Ορθογραφίας για τους μαθητές της Γ΄ τάξης Γυμνασίου όλων των ημερήσιων Γυμνασίων της Π.Ε. Καστοριάς, ο οποίος θα πραγματοποιηθεί την Κυριακή 30 Μαρτίου 2014 στην αίθουσα εκδηλώσεων του 4^ου Γυμνασίου Καστοριάς.

Όπως και πέρυσι, οι μαθητές που θα συμμετέχουν θα διαγωνιστούν προφορικά στην ορθογραφία, την ερμηνεία, την ετυμολογία και τον σχηματισμό πρότασης με λέξεις, οι οποίες θα επιλεγούν με κλήρωση από τράπεζα λέξεων από τον ίδιο τον διαγωνιζόμενο. Οι λέξεις θα έχουν επιλεγεί από όλα τα σχολικά βιβλία των τριών τάξεων του Γυμνασίου και η ορθογραφία της λέξης θα πρέπει να συμφωνεί μ’ αυτή της Νεοελληνικής Γραμματικής και του Ερμηνευτικού Λεξικού Νέας Ελληνικής που διδάσκεται στο Γυμνάσιο. Οι απαντήσεις θα δίνονται σε ορισμένο χρόνο προφορικά και με αναγραφή της λέξης στον πίνακα. Ο διαγωνισμός θα περιλαμβάνει τρία επίπεδα δυσκολίας, στα οποία θα προκριθούν οι διαγωνιζόμενοι με τη μεγαλύτερη βαθμολογία κάθε φορά.

Οι διαγωνιζόμενοι θα αξιολογηθούν από κριτική επιτροπή φιλολόγων.

Οι τρείς πρώτοι που θα επιτύχουν στις δοκιμασίες όλων των επιπέδων και θα λάβουν τη μεγαλύτερη βαθμολογία θα βραβευθούν με έπαθλα από τον κόσμο της ψηφιακής τεχνολογίας, ενώ όλοι οι διαγωνιζόμενοι θα λάβουν τιμητική διάκριση και ένα λογοτεχνικό βιβλίο.

Παρακαλούμε τους Διευθυντές των Γυμνασίων της Π.Ε. Καστοριάς να ανακοινώσουν την παρούσα προκήρυξη του ΣΦΚ και με τη βοήθεια των συνδέσμων-εκπροσώπων του ΣΦΚ σε κάθε σχολείο να καταθέσουν τον κατάλογο των συμμετεχόντων μαθητών (Όνομα, Επώνυμο, Πατρώνυμο, σταθερό τηλέφωνο) έως την Παρασκευή 28 Φεβρουαρίου 2014 στο e-mail του Συνδέσμου Φιλολόγων (synfikas@gmail.com).

Μετά τη συγκέντρωση των συμμετοχών θα επανέλθουμε με νεότερη ανακοίνωση για περισσότερες πληροφορίες για τη διεξαγωγή του διαγωνισμού.

Ευελπιστούμε στη βοήθεια των συναδέλφων φιλολόγων -και όχι μόνο- για την προετοιμασία και την παρακίνηση των μαθητών τους.

Για οποιαδήποτε επιπλέον πληροφορία μη διστάσετε να απευθυνθείτε στα μέλη του Δ.Σ. του Συνδέσμου Φιλολόγων, είτε απευθείας είτε μέσω των εκπροσώπων μας.

Το Δ. Σ.

Χάρης Μακρής, "Σπουδή και διδασκαλία της ιστορίας στην ελληνική δευτεροβάθμια εκπαίδευση"

διδασκαλία ιστορίας from Dionysia Nima

7/2/2014-"Ναζισμός και Ιστορική Εκπαίδευση": ρεπορτάζ της εφημερίδας Σέντρα

Ένα ιδιαίτερο και ευαίσθητο θέμα, άνοιξε στην κοινωνία της Καστοριάς ο Σύνδεσμος Φιλολόγων του νομού, πραγματοποιώντας διημερίδα για τον Ναζισμό σε σχέση με την Ιστορική Εκπαίδευση, σε μια προσπάθεια σύνδεσης των εκπαιδευτικών δεδομένων, με τα σημερινά φασιστικά φαινόμενα που έχουν εμφανιστεί στην ελληνική κοινωνία. 

Η Διημερίδα απευθύνονταν κυρίως σε εκπαιδευτικούς, με κύριο στόχο να τους ενημερώσει για τις ιστοριογραφικές εξελίξεις και να προτείνει σύγχρονες μεθόδους διδασκαλίας του ιστορικού φαινομένου του Ναζισμού στην ελληνική εκπαίδευση, ενώ χωρίστηκε σε θεωρητικό μέρος και βιωματικά διδακτικά εργαστήρια.

Οι ειδικοί εισηγητές, κατά τη διάρκεια των εργασιών της διημερίδας, παρουσίασαν τις τελευταίες επιστημονικές εξελίξεις και θεωρίες που έχουν διατυπωθεί διεθνώς στις ιστορικές και πολιτικές επιστήμες για το φαινόμενο του Ναζισμού, καταδεικνύοντας τον τρόπο με τον οποίο αντιμετωπίζεται ο Ναζισμός στην ιστορική εκπαίδευση άλλων ευρωπαϊκών χωρών, με στόχο να φωτιστούν αθέατες, ως τώρα, όψεις της γερμανικής, ιταλικής και βουλγαρικής κατοχής στην Ελλάδα.

Επίσης, προτάθηκαν νέοι τρόποι διδακτικής προσέγγισης του ναζιστικού φαινομένου στο ελληνικό σχολείο, μέσα από σύγχρονες παιδαγωγικές στρατηγικές, με στόχο να προκληθεί μια γενικότερη συζήτηση για το πώς το ελληνικό σχολείο και το μάθημα της Ιστορίας μπορούν να συμβάλουν στην αντιμετώπιση των αναβιώσεων του Ναζισμού που εμφανίζονται με οξεία τα τελευταία χρόνια στη χώρα μας.

«Ο σκοπός μας είναι να γεφυρώσουμε το χάσμα που υπάρχει στην επιστημονική γνώση των ακαδημαϊκών χώρων με τη σχολική εκπαίδευση. Δηλαδή, να δείξουμε στους εκπαιδευτικούς πώς μπορούμε επίμαχα και συγκρουσιακά θέματα, όπως είναι ο Ναζισμός, να τα διδάξουμε στο ελληνικό σχολείο, ειδικά σε μία τόσο κρίσιμη εποχή», τόνισε κ. Άγγελος Παληκίδης, διδάκτωρ του Δημοκρίτειου Πανεπιστημίου Θράκης, ενώ, εξαιρετικά καυστικός, ο καθηγητής του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης, Δημήτρης Μαυροσκούφης, δήλωσε: «Στην εκπαίδευση των παιδιών στο πλαίσιο της σχολικής ιστορίας υπάρχουν …σιωπές, στρεβλώσεις και μια προσπάθεια να «στρογγυλέψουμε τις γωνίες», αποφεύγοντας τα δύσκολα και τα επίμαχα θέματα. Έχουν προταθεί διαφορετικοί τρόποι διδασκαλίας, αλλά υπάρχει μία τάση να ακολουθούμε την …πεπατημένη, γιατί, αλλιώς, θίγονται οι «φρουροί του έθνους», οι οποίοι δε θέλουν να ακούσουν κάτι διαφορετικό».

Μεμονωμένα τα περιστατικά εμφάνισης του φαινομένου του Νεοναζισμού στην Καστοριά

Το φαινόμενο του Νεοναζισμού, ωστόσο, ευτυχώς, δεν έχει λάβει σημαντικές διαστάσεις στην περιοχή μας, όπως, τουλάχιστον, επισημάνθηκε από τους διοργανωτές.

«Στην περιοχή μας, ευτυχώς, δεν έχουν παρουσιαστεί τέτοια φαινόμενα, πλην δύο τριών μεμονωμένων περιπτώσεων, οι οποίες απομονώνονται από τα ίδια τα παιδιά. Είμαστε, όμως, κι εμείς υπεύθυνοι για να δημιουργήσουμε μελλοντικές γενιές, οι οποίες θα έχουν ανοιχτούς ορίζοντες και θα βλέπουν μπροστά. Γι’ αυτό, δεν πρέπει να επαναλαμβάνουμε τα λάθη του παρελθόντος. Βλέπουμε ότι και σήμερα, η κοινωνία μας οδηγείται σε έναν εκφασισμό και γι’ αυτό, σαν εκπαιδευτικοί, είμαστε υπεύθυνοι να δώσουμε στα παιδιά οράματα, αξίες και ιδανικά και να τους οδηγήσουμε σε ένα καλύτερο μέλλον», υποστήριξε ο Καστοριανός φιλόλογος, Αλέξανδρος Μακρίδης.

Πηγή: http://www.sentra.com.gr

Βιβλιοπαρουσίαση: ΚΡΙΤΙΚΕΣ ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΕΙΣ ΤΟΥ ΝΑΖΙΣΤΙΚΟΥ ΦΑΙΝΟΜΕΝΟΥ Από την ιστοριογραφία και την πολιτική θεωρία στη σχολική ιστορική μάθηση

Βλ. πρόσφατο άρθρο του Άγγελου Παληκίδη στο: http://tvxs.gr/

Εκπαιδευτικό υλικό: Ναζισμός και ιστορική εκπαίδευση

Διημερίδα με θέμα: Ναζισμός και Ιστορική Εκπαίδευση

ΚΑΣΤΟΡΙΑ, 7-8 ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΥ 2014

Εκπαιδευτικό υλικό από τα βιωματικά εργαστήρια

1ο ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟ:

ΒΑΣΙΛΙΚΗ ΣΑΚΚΑ «Εμείς και οι "άλλοι": η εμπειρία του ανεπαίσθητου εκφασισμού μιας κοινωνίας και η σύγχρονη συγκυρία»

Παρουσίαση:

δημόσια ιστορία-κομοτηνή-Kastoria from Dionysia Nima

Φύλλα εργασίας:

Eργαστήριο σακκά κastoria from Dionysia Nima

2ο ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟ:

ΚΑΤΕΡΙΝΑ ΜΠΡΕΝΤΑΝΟΥ «Αποκαλύπτοντας τη συνενοχή»

 Το εργαστήριο εντάσσεται στο υλικό του προγράμματος Δημοκρατία και Εκπαίδευση του Ιδρύματος της Βουλής, όπου και άλλα παιδαγωγικά εργαστήρια και φάκελος για τον εκπαιδευτικό.

 

3 6nazismos from Dionysia Nima

Αποσπάσματα ταινιών που χρησιμοποιήθηκαν: https://drive.google.com/